Vaderlandsliefde

Hoorcollege over nationalisme en nationaal gevoel in Europa

Beschrijving van het boek

Het nationalisme beheerst sinds twee eeuwen het Europese politieke denken. Het is een onderwerp waarbij iedereen zich betrokken voelt en waarover iedereen een mening heeft. Het leidt tot hevige debatten en geschillen in de samenleving. Vaak worden begrippen als "natie" en "nationalisme" daarbij in tegenstrijdige en uiteenlopende betekenissen gebruikt en met een gebrekkige kennis over de cultuurhistorische achtergronden. Joep Leerssen zet in dit hoorcollege de zaken op een rij.

Wat is de oorsprong van het huidige statensysteem in Europa en in hoeverre weerspiegelt dat statensysteem onderliggende nationale identiteiten? Is de natie een politiek, cultureel of etnisch begrip? Wanneer is het nationalisme ontstaan als politiek programma en welke invloed heeft het op de Europese geschiedenis uitgeoefend? Wat kan de geschiedenis ons leren voor onze hedendaagse conflicten over burgerschap, cultuur en identiteit?

Inhoud

College 1. Wat is een vaderland, waar ligt het en sinds wanneer?

H1. Inleiding: volk en vrijheid

H2. Nationalisme: één natie per staat, één staat per natie

H3. Grenzen tussen samenlevingen, verschillen tussen culturen

College 2. Het begin van de moderne staat

H4. Middeleeuwse rijken en hun gebieden

H5. De koningsmacht als centraliserend element

H6. Van rijk naar staat: Lodewijk XIV en de grenzen van Frankrijk

College 3. De natie aan de macht, de natie aan het woord

H7. De staat als contract: de ontwikkeling van het Verlichtingspatriottisme

H8. De burgerij als 'natie' en de Franse Revolutie