Η τέχνη της ελευθερίας

Με τη λέξη «ελευθερία» δεν εννοούμε την ελευθερία ως μια καθολική πρακτική. Η ελευθερία δεν συνιστά σημείο αναφοράς ή προέλευσης, όπως στον Rousseau. Ούτε εννοούμε την ελευθερία ως μια κατάσταση την οποία αναμένουμε να πραγματοποιηθεί, όπως στον Hegel, ή προς την οποία πασχίζουμε να φτάσουμε, όπως στον Marx και τον Marcuse. Ούτε η ελευθερία νοείται ως η ουσία του ανθρώπου, όπως στον Sartre. Και βέβαια δεν νοείται ως η φυσική ελευθερία των πολιτών, η οποία προστατεύεται από τους τυχόν εξαναγκασμούς του κράτους, όπως στην ιδεολογία του Φιλελευθερισμού. Εάν κατανοήσουμε ποιους μας έχει κάνει η ιστορία να είμαστε, και συνειδητοποιήσουμε ότι στην πραγματικότητα δεν είμαστε αυτοί, τότε αντιμετωπίζουμε τη δυνατότητα να είμαστε αλλιώς. Η αρχική αυτή κατανόηση σηματοδοτεί τη στιγμή της ελευθερίας. Η εξερεύνηση των δυνατοτήτων που ενδεχομένως ανοίγονται με αυτήν την αναγνώριση, συνιστά την τέχνη της ελευθερίας που έχουμε στο νου. Η άσκηση αυτής της τέχνης προσφέρει, εκτός των άλλων, δυνατότητες απελευθέρωσης του σύγχρονου ανθρώπου από τον κίνδυνο που, σύμφωνα με τον Heidegger, ταυτίζεται με την επικυριαρχία της τεχνικής. Σε διαφορετικό πλαίσιο, υποστηρίζεται ότι η ελευθερία ως αξία, έκανε την εμφάνισή της για πρώτη φορά στην αρχαία Ελλάδα. Ήταν οι αρχαίες Ελληνίδες οι οποίες, μέσα από τα βιώματά τους, απέκτησαν πλήρη επίγνωση της δουλείας, η οποία ήταν τότε και παραμένει η γενεσιουργός αιτία της ελευθερίας ως ύψιστη προσωπική αξία.