Godsdienstfilosofie

In de afgelopen halve eeuw is Nederland geseculariseerd en hebben velen die godsdienstig waren opgevoed hun belangstelling voor religie grotendeels verloren. De mensheid als geheel seculariseert echter niet, integendeel. Vooral door de grotere vruchtbaarheid van religieuze bevolkingen zijn godsdiensten bezig aan een demografische inhaalslag, die het belang van religie in de wereld sterk doet toenemen. Doordat nieuwe technologieën de aardbol tot een dorp hebben gereduceerd en door moderne migratiebewegingen botsen de verschillende levensbeschouwingen heftig op elkaar en wordt opnieuw de vraag urgent: wat moeten we ervan denken?

Deze vraag, of beter het complex van specifieke vragen die erachter schuil gaan, is het onderwerp van de godsdienstfilosofie. Kan men ooit goede redenen hebben om geloof te hechten aan openbaringen? Wat is de waarschijnlijkheid dat zich een bepaald wonder heeft voorgedaan, zoals de opstanding van Jezus? Kunnen we goede argumenten ontwikkelen voor het bestaan van God of goden? Hoe verhoudt godsdienst zich tot wetenschappelijke kennis, zoals de evolutietheorie? Is godsdienst noodzakelijk als fundering voor de moraal? Hoe moeten we religieus taalgebruik interpreteren? Indien godsdienstige opvattingen naar alle waarschijnlijkheid onwaar zijn, hoe moeten we dan verklaren dat vrijwel alle volkeren godsdiensten kennen? Met andere woorden: wat zijn de beste wetenschappelijke verklaringen van het verschijnsel godsdienst?

Deze lezing is tot stand gekomen in samenwerking met Studium Generale Utrecht.

Inhoud

College 1. De diversiteit van godsdiensten

H1. Prolegomena

H2. De definitie van Godsdienst

H3. Het primaat van de godsdienstfilosofie

College 2. De geloofwaardigheid van openbaringen

H4. Interpretatie van openbaringen: een Pyrrhoonse Crisis

H5. Interpretatie van openbaringen: een Scaliaans Dilemma

H6. Openbaringspathologie en Cognitieve Dissonantie

College 3. De waarschijnlijkheid van wonderen

H7. David Hume's "Of Miracles"

H8. Is Hume's argumentatie een "Abject Failure"?

H9. De opstanding Christi als voorbeeld van "Collaborative Storytelling"

College 4. Natuurlijke theologie, van Paulus tot Wittgenstein

H10. A priori argumenten: het ontologisch godsbewijs

H11. a posteriori argumenten: cosmologische en teleologische

H12. De vlucht in het irrationele

College 5. Natuurlijke theologie: de Bayesiaanse benadering

H13. De Bayesiaande strategie van Richard Swinburne

H14. Ondergedetermineerdheid en het Eenvoudsbeginsel

H15. De sleutelrol van religieuze ervaring

College 6. Religie en Evolutie: het debat over Intelligent Design

H16. Voorgeschiedenis: van Plato tot Hume, Paley en Darwin

H17. De recente wederopstanding van het fysico-teleologische argument

H18. De nieuwe kleren van de keizer

College 7. De fundering van de moraal: religie of wetenschap?

H19. Klassieke funderingspogingen: een overzicht

H20. Het A-B-C model van verklaren en rechtvaardigen

H21. Morele uitdagingen voor de 21ste eeuw

College 8. De wetenschappelijke verklaring van godsdienst

H22. De veelsoortigheid van verklaringen

H23. Religie: groepsfunctioneel, bijproduct, of parasiet?

H24. Evaluatie van evolutionistische verklaringspogingen