De hond van Tisma

Een indringende beschouwing over de fragiliteit van ons Europa. Wat gebeurt er als zekerheden verdwijnen en een kostbaar erfgoed stilletjes uit onze handen glipt?

Wat als Europa klapt?

'De schrijver Aleksandar Tisma vertelde me in 1999, tijdens het uiteenvallen van Joegoslavië, een verhaal over zijn hond, Jackie. Op een winterdag was het dier weggelopen, langs de Donau, en op een of andere manier was het op een ijsschots beland. Kinderen uit de buurt kwamen hem halen: 'Mijnheer Tisma, uw hond verdrinkt!' Hij rende erheen, riep de hond keer op keer bij de naam, maar Jackie bleef maar op die schots zitten, als verstijfd. Het beest verkeerde in een complete shock. Uiteindelijk wist een van de kinderen hem bij zijn nekvel te pakken, en alles liep goed af. 'Zo is het op dit moment ook met ons,' zei Tisma. 'We zitten als verstijfd op een ijsschots, we weten niet wat te doen, en ondertussen zeilen we weg op de stroom. In deze maanden moet ik vaak terugdenken aan de hond van Tisma, op zijn ijsschots. Historische gebeurtenissen worden door degenen die ze meemaken slechts zelden als historisch beleefd. Dat is maar goed ook, want zonder de rust van onze alledaagse beslommeringen zouden we allemaal gek worden van zorg en zenuwen. Het liefst blijven we maar doorlopen, als een kip zonder kop, eeuwig in onze vaste paden. Het Wenen van 1914 was ook zo'n wereld van zekerheden, een wereld die zich eeuwig leek voort te zetten, en toch was het allemaal opeens voorbij, voorgoed. Het gevaar is groot dat ons hetzelfde gebeurt. Dat het hele Europese project, dit kostbare erfgoed van de vorige generaties Europeanen, ongemerkt uit onze handen glipt. En dat daarmee ook onze wereld van vanzelfsprekendheden plotseling in stukken valt.'